تبیین نشانه‌شناسی بازار ایرانی (تبیین و ایجاد روشی برای خوانش معماری بازار)

معماری برای بهره­گیری از روشی برای جلوگیری از ایجاد دلالت­های نامناسب، هویت­های دوگانه و گسست معنا، به‌صورت گسترده دست‌به‌گریبان نظریات و مقوله­های نشانه­شناختی شده است. نشانه‌شناسی دانشی است که پدیده­های اجتماعی، فرهنگی (مانند معماری) را همانند یک متن می­پندارد و روشی را جهت خوانش آن ارائه می­دهد. خوانش نشانه­شناختی معماری، به دنبال بازتولید طرح بر اساس ارتباط بین لایه­ها و بر اساس برداشت انتزاعی مخاطب است. به‌منظور بررسی معنا و کارکرد بازار ایرانی که یکی از عناصر مهم و تأثیرگذار در شهرهای ایرانی است و دارای عملکردهای متعدد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، کالبدی و فرهنگی است، امکان بررسی آن در قالب رویکردهای تحلیل متن مانند زبان‌شناسی و نشانه­شناسی وجود دارد. متنِ بازار ایرانی دارای ویژگی­های دلالتی است؛ به عبارتی خود متن و عوامل سازنده­ی آن همگی دارای قابلیت تداعی معنا هستند. روش تحقیق مقاله حاضر، توصیفی- تحلیلی است که از روش استدلال منطقی با ابزار گردآوری اطلاعات: کتابخانه­ای و اسنادی بهره برده است. تحقیق حاضر به دنبال تبیین و ایجاد روشی برای خوانش معماری بازار بر اساس روش نشانه‌شناسی است؛ به‌گونه‌ای که تبیین نشانه‌شناسی بازار ایرانی بتواند رویکردی جدید را جهت خوانش معماری ایرانی به‌منظور ارتقای کیفیت محیط، رقم زند. بدین منظور چهار رویکرد در این زمینه قابل‌شناسایی است که نتایج تحقیق نشان می­دهد؛ رویکرد نشانه‌شناسی لایه­ای (پیدایشی) در بین سایر رویکردهای نشانه­شناسی (پوزیتویستی، ساختارگرایی، پساساختارگرایی و پیدایشی ) رویکرد مناسب­تری جهت خوانش معماری بازار ایرانی است. نشانه­شناسی لایه­ای زمینه تحلیل گسترده متون را در بستر رابطِ تعاملی و چندسویه بین نظام­های نشانه­ای و لایه­های متنی که شبکه­ای پیچیده از روابط دلالتی را به وجود می آورد، فراهم می سازد. حال با­توجه به اینکه هدف این پژوهش بررسی  مؤلفه­های اثرگذار در ایجاد معنا در بازار ایرانی به مثابه یک متن و به عنوان برشی از شهر با چارچوب نشانه­شناسی لایه­ای است، باید لایه­های متنی آن شناسایی و نمود عینی شبکه رمزگان در یک کنش ارتباطی مشخص شود.  بدین منظور برای شناسایی لایه های متنی بازارجهت تبیین آن؛ مفاهیم لایه­های متنی، بافت، بینامتن، رمزگان، در این رویکرد مورد بررسی قرار می گیرد.